Als voorzitter van Mensa en voorheen het IHBV maak ik gebruik van onderstaand model over hoogbegaafdheid:
‘Een hoogbegaafde is een snelle en slimme denker, die complexe zaken aankan. Autonoom, nieuwsgierig en gedreven van aard. Een sensitief en emotioneel mens, intens levend. Hij of zij schept plezier in creëren’
Voor een hoogbegaafde geeft een kerntalentenanalyse veel inzicht in hóé zij hoogbegaafd zijn. Bij deze analyse wordt de aard, potentieel en intrinsieke motivatie in kaart gebracht aan de hand van wat de hoogbegaafde leuk vond om te doen in zijn of haar kindertijd. Er komen 23 kerntalenten uit die sterk, half of klein kunnen zijn. Sterke kerntalenten zijn de energiegevers, kleine kerntalenten de energievreters. Omdat hoogbegaafden de potentie hebben goed te worden in hun kleine kerntalenten, is dit een zeer belangrijk inzicht. Door te zorgen dat 70-80% van hun sterke kerntalenten in hun werk terugkomt zullen ze meer bevlogenheid en energie ervaren.
Een aantal van deze 23 kerntalenten kunnen we ook koppelen aan het eerder genoemde Delphi-model:
Kijkend naar het Delphi-model zien we diverse componenten. Deze hangen allen met elkaar samen, en een aantal zal ik hieronder uitlichten.
Hoogintelligent
Een hoogbegaafde heeft in ieder geval een hoog IQ. Er zijn verschillende tests ontwikkeld om intelligentie te meten, die meestal bestaan uit verschillende soorten opgaven die een beroep doen op onder andere het redeneervermogen en (ruimtelijk) inzicht. Zulke tests leveren een score op die in de wandelgangen IQ (intelligentiequotiënt) wordt genoemd. De eerste IQ test werd ontwikkeld om zwakke leerlingen op te sporen, tegenwoordig wordt de IQ-test ook gebruikt om hoogbegaafdheid vast te stellen, omdat er nog geen betere of betrouwbaardere methode is. Als het IQ meer dan 2 standaarddeviaties van het gemiddelde naar boven afwijkt spreek je van hoogintelligent of hoogbegaafd. Dit is in de meest gebruikte IQ-tests een IQ van 130 of hoger. Ter vergelijking, zoals je in onderstaande grafiek ziet valt meer dan 2/3 van de bevolking in de gemiddelde IQ-range van 85-115.
Ben je benieuwd naar jouw IQ? Denk eraan dat de IQ testen die je op het internet kunt vinden vrijwel allemaal een hogere score geven dan je werkelijk IQ. Zo kun je de thuistest van de Nederlandse Mensa doen, al is die iets te gemakkelijk. De thuistest van de Noorse Mensa geeft wellicht al een beter idee.
Het is dus beter een officiële test te doen, zoals bijvoorbeeld de toelatingstest bij Mensa. Zo’n test neemt een dagdeel in beslag en bestaat uit verschillende onderdelen. Als je bij de bovenste 2% scoort (want Mensa legt de lat nog iets hoger) kun je, net als ik, lid worden van Mensa.
Op zo’n officiële IQ-test kun je niet overpresteren, al hebben vele Mensalen en andere hoogbegaafden soms wel dat gevoel: het niet kunnen geloven dat ze echt zo hoog gescoord hebben, dat dat vast toeval geweest moet zijn. (Maar daar corrigeert een officiële IQ test dus voor). Zo slim voelen veel hoogbegaafden zich helemaal niet.
Onderpresteren op een IQ-test kan wel heel gemakkelijk, bijvoorbeeld als je nog herstellende bent van een depressie of burn-out. Voor een betrouwbare uitslag doe je zo’n test dus vooral als je lekker in je vel zit.
Hoogsensitief / Rijkgeschakeerd voelen
Het hoogsensitieve uit zich met name in het waarnemen van prikkels uit de maatschappij en de diepgaande verwerking daarvan. Het rijkgeschakeerde gevoelsleven heeft ook vele mooie kanten, zoals het intens kunnen genieten van bijvoorbeeld kunst of natuur. Hoogbegaafden omvatten zo’n 2-5% van de bevolking, voor hoogsensitieve personen is dat zo’n 20%. Echter bínnen de groep hoogbegaafden is 80% hoogsensitief. Er zijn dus veel HSP (Hoog Sensitieve Personen) die niet hoogbegaafd zijn, en relatief weinig hoogbegaafden die niet ook HSP zijn.
Gedreven
Een gemeenschappelijk kenmerk van een aantal hoogbegaafden is hun gedrevenheid. In combinatie met hun hoog rechtsvaardigheidsgevoel kan dit wel eens verkeerd overkomen. Maar de intentie is goed: een hoogbegaafde heeft veel scheppingsdrang, wil graag iets betekenen voor de maatschappij. Dit is ook het punt waarop een aantal hoogbegaafden een coach bezoekt: op het werk lopen ze er tegen aan of het werk ze nog wel voldoende voldoening geeft en/of betekenisvol genoeg is, naast mogelijke miscommunicatie met leidinggevende en/of collega’s.
Autonoom zijn
De meeste hoogbegaafden hechten veel belang aan autonomie: zelf bepalen wat en hoe en waar en met wie ze iets doen. Dit kan in een loondienst niet altijd, daarom wordt vaak gedacht dat het zelfstandig ondernemerschap meer passend voor hoogbegaafden zou zijn.
Wat zijn de voordelen van hoogbegaafdheid op de werkvloer?
De voordelen die veel genoemd worden zijn het snelle denken en (zeer) complexe zaken aankunnen. Een hoogbegaafde ziet sneller dan een normaal begaafd persoon oplossingen, mede vanwege de creativiteit. Als een hoogbegaafde de kans krijgt wordt er daarnaast op verschillende niveau’s tegelijk gedacht, en het liefst veel stappen vooruit. Deze eigenschappen komen in het werk goed van pas. Helaas worden deze kwaliteiten niet altijd gezien, laat staan ingezet. Wat ik ook veel hoor is dat een hoogbegaafde veel meer werk in korte tijd verzet dan collega’s, en ook zaken oplost die buiten de oorspronkelijke taakomschrijving vallen. Het bedrijf komt hier vaak pas achter als de hoogbegaafde er niet meer werkt, omdat er dan opeens zaken blijven liggen, of de opvolger moeite heeft al de taken in de beschikbare tijd uit te voeren.
Kortom het ligt genuanceerd
Geen enkele hoogbegaafde is hetzelfde als een andere hoogbegaafde. De lijstjes met kenmerken die op het internet circuleren worden gedeeltelijk ook herkend door niet hoogbegaafden. Het zit hem in de hoeveelheid herkende kenmerken, maar met name ook in de intensiteit. Wil je meer weten over een hoogbegaafde raad ik je aan met die persoon in gesprek te gaan. Loop je er zelf als hoogbegaafde tegen aan dat je het gevoel hebt op een burn-out of bore-out af te stevenen, neem dan contact met mij op voor een gratis intakegesprek, zodat we kunnen kijken of ik iets voor jou kan betekenen.
Meer weten?
Omdat ik het belangrijk vind dat er meer kennis over hoogbegaafdheid op de werkvloer komt geef ik lezingen/workshops/masterclasses over hoogbegaafdheid bij bedrijven. Ik kom er ook graag bij jouw bedrijf over praten.
Beluister ook eens de podcast over hoogbegaafdheid of als je het leuker vindt met beeld, de vidcast over hoogbegaafdheid.
In de week van de hoogbegaafdheid geef ik mijn Masterclass Hoogbegaafdheid Werkt! online op dinsdag 7 maart van 10.30-12.00 uur. Schrijf je nu in!